„Jestem flisakiem zawód moich pradziadów” taki tytuł nosi projekt realizowany na przełomie sierpnia i września przez Miejskie Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowiecki przy współpracy z Łódzkim Domem Kultury.
16 sierpnia w Miejskim Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim przy pl. Kościuszki 18 miało miejsce pierwsze działanie związane z realizacją projektu. O godzinie 11 nastąpiło uroczyste otwarcie wystawy pt. „Flis, czyli rzeczny spław towarów” przez dyrektor Miejskiego Centrum kultury Annę Zwardoń. Na ekspozycji zaprezentowane zostały przedmioty wykorzystywane przez flisaków w czasie ich podróży po Pilicy i Wiśle. Dodatkowo oprócz narzędzi służących do pracy zaprezentowany został niewielki kufer flisacki służący głównie do przechowywania produktów spożywczych oraz tradycyjny kociołek do gotowania „fiutki”, czyli zupy składającej się z wody i ziemniaków, doprawionej pieprzem i solą. Wystawa wzbogacona została także łodzią „retmana”, na której siedział manekin we flisackim stroju, co cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem. Na wystawie znajdują się plansze opisujące historię flisactwa ze szczególnym uwzględnieniem rzeki Pilicy.
W drugiej części działania Dorota Iwanicka z Miejskiej Biblioteki Publicznej, pełniąca obowiązki Kierownika oddziału Dla Dzieci i Młodzieży przeprowadziła prelekcję, skierowaną do najmłodszych uczestników działania, podczas której w prosty i obrazowy sposób przedstawiała dzieciom postać nadpilicznych oryli. Przy pomocy prezentacji multimedialnej, zaprezentowała życie flisaków na tratwach, ich jadłospis oraz obyczaje. Na zakończenie odczytała dzieciom fragment książki Hanny Januszewskiej pt. „Flisak i przydróżka” oraz odtworzyła hymn współczesnych flisaków zajmujących się turystycznymi spływami Dunajcem.
Ostatnim elementem pierwszego działania projektu były warsztaty plastyczne przeprowadzone przez Marcina Stańca, plastyka Miejskiego Centrum Kultury. Warsztaty pn. „Rzeka w pejzażu”, dostosowane były do wieku i zdolności dzieci. Najmłodsi sprawdzali swoje siły w kolorowaniu pejzaży związanych z flisem i rzeką, dla starszych uczestników przygotowane zostały warsztaty plastyczne transferu grafiki na drewno. Warsztaty polegały na skopiowaniu grafiki wydrukowanej na drukarce laserowej przy pomocy acetonu na kawałek drewna. W zależności od rodzaju drewna grafika była bardziej lub słabiej widoczna. Następnym krokiem zajęć było uwidocznienie grafiki. Uczestnicy wykorzystali do tego dwie metody. W pierwszym przypadku malowali grafikę farbami akrylowymi, tworząc obrazy na drewnie. Druga metoda polegała na uwidocznieniu grafiki przy pomocy ołówka. Efekty prac dzieci można oglądać na wystawie w sali widowiskowej Miejskiego Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim do dnia 9 września 2018 roku.
Uczestnicy działań otrzymali upominki sfinansowane przez Łódzki Dom Kultury.
Kolejne działanie związane z projektem odbyło się 27 sierpnia w Skansenie Rzeki Pilicy. Zadaniem uczestników drugiego działania projektu, które zatytułowane zostało „Ceramika użytkowa i artystyczna w kontekście kultury flisackiej” było wykonanie pieców z ogólnodostępnych materiałów. Piece, które wykonywały dzieci, były powszechnie używane w codziennym życiu przed wiekami. Zapewne z podobnych konstrukcji korzystali nadpiliczni flisacy. Należy pamiętać, że spławy lokalnych flisaków różniły się nieco od flisów do Gdańska. Flisacy znad Pilicy odbywali spławy ok. dwutygodniowe, podczas których transportowali drewno do ujścia Pilicy do Wisły. Częściej jednak lokalni oryle zajmowali się dostawą drewna do nadpilicznych tartaków i wapienników. Podczas takich dwu- lub trzydniowych podróży nocowali na brzegu rzeki, a posiłki przygotowywali sobie na ogniskach lub w glinianych paleniskach – piecach.
Podobnie jak 100 lat temu flisacy, tak uczestnicy projektu „Jestem flisakiem – zawód moich pradziadów” mogli 27 sierpnia wykonać własnoręcznie piece z gliny. W pierwszym etapie prac uczestnicy działania wykonali szkielety z półokrągłym sklepieniem ze świeżo ściętych, powiązanych ze sobą gałęzi. Gdy stelaż miał już odpowiednią konstrukcję, rozpoczęto prace z gliną.
Do budowy pieca glina musiała być odpowiednio przygotowana. Dzieci uczestniczące w zajęciach wraz z pracownikami MCK i członkami Stowarzyszenia Amatorów Plastyków z Tomaszowa Mazowieckiego mieszały glinę z piaskiem, słomą i wodą, gdy otrzymała ona odpowiednią konsystencję, była gotowa do budowy pieców. Uczestnicy w czterech grupach oblepiali gliną powstałe wcześniej szkielety konstrukcji.
Po zakończeniu budowy piece zostały udekorowane liśćmi odbitymi w glinie. Konstrukcje te będzie można podziwiać w MCK fili Skansen Rzeki Pilicy podczas działania finałowego, które odbędzie się 9 września.
Trzecie działanie projektu Miejskiego Centrum Kultury realizowanego we współpracy z Łódzkim Domem Kultury odbyło się w MCK w Tomaszowie Maz. filii Skansen Rzeki Pilicy 30 sierpnia. W tym dniu uczestnicy projektu mieli możliwość wysłuchania prelekcji pani dyrektor Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Maz. Doroty Bill-Skorupa o „Przestrzeni kulturowej nadpilicza”.
Po zakończeniu prelekcji rozpoczęły się zajęcia warsztatowe prowadzone przez panią Izę Jasewicz pn. „Wiklina w rybołówstwie – więcierze”. Warsztaty cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem. Dzieci zapoznały się z zasadami obróbki wikliny i przygotowania jej do wyplatania koszy. Pani Iza zapoznała dzieci z różnymi technikami splotu. Efektem tych warsztatów były kosze, które własnoręcznie wykonane zostały przez dzieci.
Przed nami jeszcze jedno działanie związane z projektem MCK i Łódzkiego Domu Kultury. 9 września w MCK filii Skansen Rzeki Pilicy odbędzie się działanie finałowe, podczas którego wystąpi jedyna w Polsce kapela flisacka z Ulanowa „Folk Band”. Dodatkową atrakcją będą warsztaty etnograficzno-kulinarne oraz biesiada przy ognisku.
Projekt „Jestem flisakiem zawód moich pradziadów” dofinansowano ze środków Łódzkiego Domu Kultury Instytucji Kultury Samorządu Województwa Łódzkiego.
